Donderdagavond 5 februari 19.30 uur. We komen het op het oog splinternieuwe denkcentrum in Utrecht binnen en willen de speelzaal binnen gaan, totdat de voorzitter ons meldt dat de vergadering bijna afgelopen is en de laatste tactieken tegen dit ijzersterke Houten 1 worden doorgenomen.
Wij laten ons niet beïnvloeden door psychologische oorlogsvoering en mogen even later toch spelen.
 
Nu was ik als eerste klaar en heb alleen de eerste paar zetten op de borden gezien en de beslissende strijd in het middenspel gemist, dus ik probeer zo objectief mogelijk te blijven.
 
Ikzelf kreeg de Wolga met wit tegen me. Ik ging door met a4, Ld2 en Pb5 en besefte me dat ik hier echt ‘’out of book’’ was en koos voor Te1. Toen zwart met Pb6 de geofferde pion dreigde terug te winnen besloot ik zwarts sterkste stuk, de loper op g7 af te ruilen. Vervolgens nam mijn tegenstander langzaam het initiatief over en speelde het sterke Tb3. Na h3 besloot ik bijna hopeloos een dame tegen toren en paard te geven en vertrouwde op mijn eindspeltechniek.
 
Op bord 1 had onze kopman Gerard Rill met wit een sterk loperpaar en kreeg het voor elkaar om het Sicilaanse paard van d4 af te ruilen tegen een wit veldige loper op e6 waardoor alle witvelden van zwart zwak werden. Met Db3, La6 en Pb5 verhoogde Gerard de druk op zwart en won een kwaliteit waarbij zwart compensatie moest zien te krijgen met een sterk paard op c4.
 
Op bord 2 had onze OKH topscorer Gerard Vernooy zwart en speelde de Caro-Kann die veel weg had van het frans. Toen Gerard h5 deed en even wachtte met rokeren en wit daarentegen wat meer ruimte voor haar torens kreeg , dacht ik dat deze partij nog alle kanten op kon.
 
Op bord 3 speelde Nick zoals Nick alleen kan spelen, rustige zetten (eerst e3 en dan toch e4!) en verhoogde druk op zwarts zwakste plek, de pion op a6. Met een sterk loperpaar vertrouwde ik erop dat Nick zijn tegenstander langzaam doodkneep.
 
Dan onze man in vorm op 4, Rik Vos. Met zwart kwam hij in de Pirc terecht, waarbij wit heel agressief speelde met pionnen op a4, c4, d3, e4, h3 en g4. Rik speelde op de zwarte velden en brak op het juiste moment door (timing!) met het natuurlijk a6, Tb8 en pion b5!.
 
Jan op 8 kwam met zwart met wat moeite uit de pirc, kreeg gelijk spel maar moest uitkijken niet overlopen te worden op de damevleugel door een sterke vrijpion en actieve torens van wit. Zou het doorzettingsvermogen van Jan beslissen?
 
Joop speelde zijn vertrouwde Engels met c4 op 7. Hij kreeg wat spel maar speelde snel a4 om zwart af te stoppen. Ik dacht dat het plan met Tb1, a3 en b4 wat actiever was maar ook hier vertrouwde ik op Joop’s koelbloedigheid.
 
Vincent met zwart speelde een zijvariant van de Pirc met c5, waarbij wit met pion e5 het paard op f6 dwong naar f7. Vincent verbruikte veel tijd maar kwam wel met wat tegenspel op de damevleugel met b5 en pb3. Zijn paard op f7 en loper op c8 zagen er helaas niet goed uit.
 
Even later bleek bij mijn tegenstander de zwarte dame toch wat bleekjes af te zien tegen een ijzersterk paard op e4 en verbonden torens. Hieronder besloot ik Te6! te spelen en kreeg met mijn paard alle zwarte velden in handen en even later ging de zwarte koning mat.

 

Toen ik terug kwam in de speelzaal zag ik dat Nick zijn tegenstander overklast had, en deze door zijn vlag was gegaan. Even later was het Rik die met zijn actieve toren op de 2^e rij in combi met zijn sterke loper het 3^e punt drukte. Op bord 2 had Gerard ondertussen wat meer ruimte gekregen en had wit h3 uitgesteld om problemen op de achterste rij te voorkomen. Hij won een stuk en had genoeg aan een vrijpion die niet te stoppen was door een paardvorkje.

Toen ik naar bord 1 liep zag ik dat bij Gerard zwart bijna alle lichte stukken had afgeruild tegen een open a-lijn. Dit plan was te traag en Gerard won op mooie wijze; mat was niet te voorkomen. Stand was nu 5-0 en onze mannen op bord 6, 7 en 8 waren nog aan het zwoegen.
Vincent had in het eindspel een paard tegen toren met vrijpion. Toen deze eraf gingen had zwart 1 tempo te weinig om een remise dame eindspel te houden, 5-1.
Joop moest een toren tegen Loper + 2 pionnen remise zien te houden. Ondanks lange tegenstand waren deze 2 pionnen te sterk en was alleen Jan nog bezig. Hij had op knappe wijze een stelling met slechte paard tegen goede loper bereikt maar was op het punt zijn paard te laten insluiten. Ook hier was het pionneneindspel verloren. Achteraf was er een variant van 15 zetjes diep waarin beide partijen only moves moesten vinden. Maar in tijdnood niet te vinden.
 
Op alle borden was gestreden, en met een 5-3 overwinning pakten we de verdiende 2 matchpunten, Zijn we al klaar voor de promotieklasse?
 

Enkele weken geleden reed ik met een drietal jonge clubgenoten naar het Tata-steel Chess Tournament in Wijk aan Zee. We spraken uiteraard over schaken en over schaakboeken. Tot mijn schrik kende geen van drieën de naam Donner. Jan Hein Donner was jaren lang - zeg tussen het tijdperk Euwe en het tijdperk Timman - Nederlands beste schaker. Hij speelde op alle grote toernooien tegen grootheden als  Fischer, Spassky, Petrosian , Larsen etc. Maar voor mij is Donner vooral onsterfelijk als schrijver. De verzameling van Donners stukken voor m.n. Schaakbulletin en de Volkskrant is gebundeld in het boek “De Koning”. Huilend en in mijn broek piesend van de lach heb ik dit boek meermalen herlezen. Een must voor iedereen die iets met schaken heeft en een het bewijs dat schaken meer is dan een spelletje. Nu ons bestuur nogal de tijd neemt voor het organiseren van schaaktraining voor de jeugd, is er misschien ruimte voor trainingssessies,  waarin ik vertel over de klassieken en hun partijen laat zien?
 
Waarom in godsnaam deze inleiding, vraagt u zich af. Toen ik het verslag schreef van de 4-e ronde van het Open Kampioenschap viel mij op dat veel partijen min of meer werden beslist door de winst, respectievelijk verlies van een pion. Natuurlijk is een pion maar een minimale achterstand, maar uiteindelijk kan hij in het eindspel beslissend zijn. Daarom is een pion voorsprong ook niet niks maar vertegenwoordigt dat ook echt de waarde van een pion! Dat bracht me bij Donner. In De Koning schrijft hij over zijn partij tegen de Joegoslavische houwdegen Velimirovic. Donner gaat in de partij langs de rand van de afgrond maar weet uiteindelijk de partij te winnen dankzij een randpion op a5. Hieronder de ode die Donner brengt aan deze dappere strijder.


 
 
Van Donner naar de topper in groep C, tussen Jan van Delden en Rob vd Steenhoven, is eigenlijk maar een kleine stap. Het was een gelijk opgaande strijd waar Jan wat meer ruimte had. Dit resulteerde eerst in pionwinst, daarna stukwinst en daarna ondekbaar mat. Een keurige overwinning. De andere topwedstrijd was die tussen Jasper vd Rijst en Jan vd Werf. Jans stukken stonden lange tijd dreigend gericht op de lang gerokeerde koning van Jasper. Toch hield Jasper zijn koning goed beveiligd. Uiteindelijk leverde alles Jan een pluspion op, die hij niet wenste te verzilveren in een lang eindspel. Remise dus. Boas Rill verloor ook een lullig pionnetje in de opening tegen Menno van Dijk. De gouden regel is: als je materiaal achter staat vermijd dan stukkenruil. Boas was die regel even vergeten en ruilde zichzelf vlot een verloren eindspel in. Menno maakte het toen dankbaar af. Jac van Dam won ook vroeg in de partij een pionnetje van Jeroen Bensman en koesterde het kleinood het tot eindspel. Toen hij ook nog eens een stuk buit maakte stond de uitslag vast. Al kostte het mat zetten van de kale koning nog best wat hoofdbrekens! Co van Bennekom kwam wat laat binnen, maar maakte niet de fout zich gehaast in het zwaard te storten. Het werd een positionele partij waar Peter Peters net iets beter stond. Pas toen de dame van Peter zich met de aanval ging bemoeien werd de stelling voor Co onhoudbaar. De andere Co (Veenbrink) speelde een evenwichtige partij tegen Frank de Jong. Hoewel wits stukken dreigend stonden won Frank een pionnetje op de damevleugel en loodste in een ingewikkeld toreneindspel heel bekwaam het punt binnen.
 
In groep B moest Reimer Weits zijn koppositie verdedigen tegen Kees Maas. Dat deed hij heel bekwaam. Hoewel Kees naar mijn gevoel met zijn loperpaar net een tikje beter stond, slaagde hij er niet in om Reimer op de knieën te krijgen. Sterker nog: bij een afwikkeling rekende Reimer beter dan Kees en hield een volle toren extra over. De partij van de avond was naar mijn gevoel die tussen Willem Lakeman en Arno Knobbe. Al vroeg in de partij landde een witte loper op f7 en moest de zwarte koning zich verschuilen op d8. Toen daarna ook een witte loper op g7 verscheen leek het einde nabij. Toch vocht Arno zich terug in de partij dankzij een gezamenlijke actie van dame en paard.




Willem hield het hoofd echter koel, neutraliseerde de aanval en won een uitstekende partij. Arno vd Hoeven hoorde ik een paar keer mompelen “ik speel als een oude man” (of woorden van gelijke strekking). Hij had verloren van Dieuwe Bosch, toen hij even was vergeten dat zijn paard d2 veld e4 moest blijven controleren. Dieuwe profiteerde zonder een greintje respect voor Arno’s grijze haren (en zo hoort het ook!). Piet van Dam won ook snel een pion van David Scheers en toen hij zijn meerderheid op de damevleugel in beweging zette zag het er slecht uit voor David. Helaas verloor Piet weer ergens een pion en werd het heel lang heel spannend. Toch werkten Piets stukken beter samen dan die David en haalde hij, zij het met moeite het punt binnen. Bas Dubbeldam speelde lange tijd tegen de stenen muur (Stonewall) van Peter Krijnen. Er was geen doorkomen aan. Toen Peter in het eindspel een pionnetje afsnoepte en later nog één, streed Bas een hopeloze strijd. Jorit Delen leek een gunstige materiaalverhouding over te houden aan een ingewikkeld middenspel met Johan Onnink. Maar toen hij even niet goed op zijn spullen paste, won Johan een stuk en wikkelde af naar een gewonnen eindspel. Hans Bodlaender won een snelle partij van Pieter Toxopeus. Tijdens een venijnige koningsaanval verslikte Pieter zich in de gezamenlijk kracht van wits Dame, loper en paard.
 
In de A-groep maar liefs 3 uitgestelde partijen en één vooruit gespeelde partij. Kom op mannen, de volgende keer die OKH-datum gewoon op tijd vast zetten in je agenda! We willen onze sterspelers natuurlijk op de avond zelf aan het werk zien. Rik Vos had vorige week al van Philip Verlinde gewonnen. De Geier opening die Philip speelde is op zich best aardig, maar toen Rik rustig gezonde zetten bleef doen kwam hij als vanzelf in het voordeel. Uiteindelijk lag wits structurele ruimtevoordeel aan de basis van een uitstekende overwinning van Rik. Zelfde speelde ik een moeilijke partij tegen Nick Hill. Nick speelde de opening voor zijn doen snel en actief. Achteraf vertelde hij me dat hij onlangs deze variant had bekeken. Ik had moeite om goede velden te vinden voor mijn stukken en toen ik een afwikkeling totaal had overzien kwam ik in moeilijkheden. Nick heeft absoluut ergens beslissend voordeel gehad, maar toen hij een paar onhandige zetten deed in tijdnood, keerden de kansen.


 
In deze stelling viel Nicks vlag onder het uitvoeren van de zet Te1-e6. Ik dacht al enige tijd gewonnen te staan, maar in werkelijkheid ben ik in grote moeilijkheden als wit nu 40.Te1-e7 zou spelen! Kijk maar:
·         40. ….b3 41.Tg7+! Dg7 41.Pf6+ Kh8 42.Db8+en mat volgt
·         40…Tc1+ 41.Kh2 h5 42.Pe5 Kh6 43.f4!en wit heeft sterke dreigingen
·         De enige zet is: 40. … h5 en dan na 41.Pe5 Kh6!:
o    42.Tg7lijkt sterk na:
§  42…De5 43.Th7+ Kg5 44.h4+! Kh4 45.g3+ Kg4(45….Kg5 46.f4+;  45…Kh3 46.Dd7+ Df5 47.Th5+ etc.) 46.Db4+ Kf5 (of 46…Kf3) 47.Tf7+ gevolgd door 48.Te7 met damewinst
§  Maar beter is 42..Tc1+ 43.Kh2 De5+ en wint
o    Met 42.Pf7+ Kh7 43.Pg5+ houdt wit gemakkelijk remise

Vincent Verstege en Freek Busstra waren het langst bezig. In een spannende koningsindiër offerde Freek een pion voor mooie tactische kansen. Vincent bleef echter koel, incasseerde nog een pion, gaf een kwaliteit terug en bracht een remise eindspel op het bord. Een hoogstaande partij aan het eind van weer een memorabele ronde!